शेअर बाजार कोसळतो तेव्हा तुमचा पैसा कुठे जातो?

शेअर बाजार कोसळतो तेव्हा अनेक गुंतवणूकदारांचे मनोबल खचते. किंबहुना, असा प्रश्न सर्वसामान्य गुंतवणूकदाराला पडतो की, “शेअर बाजार कोसळल्यानंतर माझा पैसा नेमका कुठे गेला?”

वास्तविक पाहता, जेव्हा शेअर बाजारातील शेअर्सची किंमत घसरते, तेव्हा तुमचा पैसा कुठेही गायब होत नाही किंवा कोणाच्या खिशात जात नाही. मात्र, त्यामागे आर्थिक आणि मनोवैज्ञानिक प्रक्रिया कार्यरत असतात.

१. शेअर्सच्या किमती घसरण्याचा अर्थ

शेअर म्हणजे एखाद्या कंपनीतील एक छोटा हिस्सा. बाजारातील मागणी आणि पुरवठ्याच्या तत्त्वावर शेअरची किंमत ठरते. जर एखाद्या कंपनीच्या शेअर्सची मागणी घटली, तर त्या शेअरची किंमत कमी होते. अशा वेळी शेअर बाजार “कोसळतो” असे म्हणतात.

उदाहरणार्थ, तुम्ही एखाद्या शेअरला १०० रुपयांना विकत घेतले आणि बाजार घसरल्यानंतर त्याची किंमत ७० रुपये झाली, तर तुमची गुंतवणूक आता ३० रुपयांनी कमी झाली. पण ही “घटलेली किंमत” म्हणजेच तुमचे “कागदी नुकसान” (Paper Loss) आहे.

२. शेअर विकला नाही, तोपर्यंत नुकसान नाही

शेअर बाजार कोसळला तरी तुम्ही तुमचे शेअर्स विकत नसाल, तर तुमचा पैसा प्रत्यक्षात गमावला गेला आहे असे म्हणता येत नाही. ही परिस्थिती फक्त तुमच्या कागदावरच्या नोंदीमध्ये दिसणारे नुकसान आहे. बाजार पुन्हा वर गेला, तर तुमची गुंतवणूक पूर्ववत होऊ शकते.

३. शेअर्स विकल्यावर प्रत्यक्ष नुकसान

जर तुम्ही घसरलेल्या किंमतीवर शेअर्स विकले, तर तुमचे नुकसान प्रत्यक्ष होते. त्यावेळी तुम्हाला कमी किंमतीत शेअर्स विकावे लागल्यामुळे तुमचा पैसा कमी होतो.

उदाहरणार्थ,

तुम्ही १०००० रुपयांची गुंतवणूक केली आणि शेअरची किंमत घसरून ७००० रुपये झाली.

जर तुम्ही शेअर्स विकले, तर तुम्हाला ३००० रुपयांचे प्रत्यक्ष नुकसान होईल.

४. पैसा जातो कुठे?

शेअर बाजार कोसळल्यानंतर तुमचा पैसा कोणाच्या खिशात जात नाही. हे नुकसान म्हणजे बाजारातील संपत्तीचे मूल्य कमी होणे आहे. काही महत्त्वाचे मुद्दे:

मूल्यनिर्धारण बदल: शेअरचा भाव घसरल्याने बाजारमूल्य कमी होते.

मनोवैज्ञानिक प्रभाव: घाबरून अनेक गुंतवणूकदार विक्री करतात, ज्यामुळे किंमती आणखी घसरतात.

गुंतवणूक इतरत्र हलवणे: काही गुंतवणूकदार शेअर विकून पैसा सुरक्षित पर्यायांत (जसे सोने, रोखे) गुंतवतात.

५. गुंतवणूकदारांसाठी शिकवण

पेशन्स ठेवणे: बाजारात चढ-उतार होणे हे सामान्य आहे. घाईने निर्णय घेऊ नका.

विविधीकरण: सगळे पैसे एका शेअरमध्ये गुंतवू नका. विविध क्षेत्रांत गुंतवणूक करा.

दीर्घकालीन विचार: दीर्घ मुदतीसाठी गुंतवणूक ठेवल्यास तुमचे नुकसान भरून निघण्याची शक्यता अधिक असते.

सारांश

शेअर बाजार कोसळतो तेव्हा तुमचा पैसा नाहीसा होत नाही, तर फक्त शेअर्सचे मूल्य कमी होते. जर तुम्ही विक्री केली नाही, तर ते नुकसान तात्पुरते असते. संयमाने आणि शहाणपणाने गुंतवणूक केल्यास दीर्घकालीन लाभ मिळू शकतो.