मिठाला एक्सपायरी डेट असते का? ते खराब होतं? भल्या-भल्यांना सांगता येणार नाही उत्तर

मीठाशिवाय कोणत्याही पदार्थाला खरी चव येणं अशक्यच आहे. पण प्रश्न असा आहे की मीठ कधी तरी खराब होतं का? किंवा त्याला काही एक्सपायरी डेट असते का? हे अनेकांना माहिती नसतं, त्यामुळे आज आपण याबाबत सखोल चर्चा करू.

मिठाचं महत्त्व आपल्या रोजच्या आयुष्यात

आपण रोज स्वयंपाक करतो, भाज्या, पराठे, आमटी, पोहे, अगदी कोणताही पदार्थ असो, मीठ टाकल्याशिवाय त्या पदार्थाची चव पूर्ण होत नाही. मीठ टाकणं हा इतका सहज भाग आहे की आपण कधी त्यावर विचारही करत नाही. पण खरंच, मीठ खराब होतं का?

मीठ म्हणजे नेमकं काय?

मीठ हा एक प्रकारचं नैसर्गिक खनिज आहे, जो सोडियम क्लोराइड (NaCl) या संयुगापासून बनतो. शुद्ध स्वरूपात मीठ हा पांढऱ्या स्फटिकांसारखा दिसतो आणि तो केवळ चव वाढवण्यासाठीच नव्हे तर शरीरासाठी अत्यावश्यकही आहे.

मिठाला एक्सपायरी डेट असते का?

हा प्रश्न अनेकदा लोकांच्या मनात येतो. थोडक्यात सांगायचं तर, शुद्ध मीठ कधीच खराब होत नाही.

यामागे काही वैज्ञानिक कारण आहेत:

• सोडियम क्लोराइड ही अत्यंत स्थिर रसायन संरचना असते.
• शुद्ध मिठामध्ये पाणी नसल्यामुळे त्यात बॅक्टेरिया, बुरशी किंवा इतर सूक्ष्मजीव वाढू शकत नाहीत.
• म्हणूनच, नैसर्गिक किंवा शुद्ध मीठ जर व्यवस्थित साठवून ठेवलं तर ते वर्षानुवर्षं तसंच राहतं.

बाजारात मिळणारं आयोडिनयुक्त मीठ

आजकाल आपल्याला बाजारात जे मीठ मिळतं त्यामध्ये आयोडिन, अँटी-कॅकिंग एजंट्स (मीठ गोळा होऊ नये म्हणून) आणि इतर घटक मिसळलेले असतात.

यामुळे:

✔ आयोडिनयुक्त मिठाला काही प्रमाणात एक्सपायरी डेट असते.

✔ अमेरिकेच्या कृषी विभागाच्या माहितीनुसार, आयोडिनयुक्त मीठ ५ वर्षांपर्यंत चांगलं राहतं.

✔ नंतर त्यातील आयोडिन कमी होऊ लागतो, त्यामुळे त्याचा पोषणमूल्यांवर परिणाम होतो.

मीठ खराब होण्याची शक्यता कधी असते?

शुद्ध मीठ खराब होत नाही, पण पुढील परिस्थितीत मीठाचा रंग, चव किंवा पोत बदलू शकतो:

• आर्द्रता (ओलसरपणा) जास्त असेल तर मीठ गोळा होते.
• हवेत प्रदूषण किंवा धूळ असल्यास मिठात अशुद्धता येते.
• चुकून पाण्यात पडल्यास मीठ वितळून खराब होतं.
• आयोडिनयुक्त मीठ दीर्घकाळ ठेवले तर त्यातील आयोडिनचे प्रमाण कमी होते.

मिठावर असणारी एक्सपायरी डेट का दिली जाते?

✔ आयोडिनयुक्त मिठाच्या पाकिटांवर जेव्हा एक्सपायरी डेट दिली जाते, ते मुख्यतः त्यातील आयोडिन स्थिर राहण्यासाठी असते.

✔ मिठाची चव खराब होते असं नाही, पण शरीराला आयोडिन मिळण्यासाठी त्या मुदतीतच मिठाचा वापर करणं श्रेयस्कर.

मीठ टिकवण्यासाठी योग्य उपाय

मीठ दीर्घकाळ ताजं व चांगलं ठेवण्यासाठी खालील गोष्टी पाळा:

✅ मिठाला नेहमी हवाबंद डब्यात ठेवा.

✅ आर्द्रता टाळण्यासाठी डब्याच्या आत छोटासा तांदळाचा पुडा ठेवा.

✅ ओल्या हाताने किंवा चमच्याने मीठ काढू नका.

✅ थेट सूर्यप्रकाश किंवा उष्णतेपासून मिठाचं संरक्षण करा.

✅ आयोडिनयुक्त मीठ ३ ते ५ वर्षांच्या आत वापरून संपवा.

आयोडिनयुक्त मिठाचे फायदे

आयोडिनयुक्त मिठाचा योग्य प्रमाणात वापर केल्याने:

✔ थायरॉईडच्या आजारांचा धोका कमी होतो.

✔ मेंदूचा विकास चांगला होतो (विशेषतः मुलांमध्ये).

✔ आयोडिनच्या कमतरतेमुळे होणाऱ्या आरोग्य समस्या टाळता येतात.

नैसर्गिक मीठ की आयोडिनयुक्त मीठ?

• नैसर्गिक किंवा समुद्री मीठ:

शुद्ध आणि दीर्घकाळ टिकणारं, परंतु त्यात आयोडिन नसल्याने त्या पूरकासाठी वेगळे स्रोत आवश्यक.

• आयोडिनयुक्त मीठ:

आयोडिनसह पोषणमूल्य वाढलेलं, पण ठराविक मुदतीतच वापरणं योग्य.

मीठ आणि आरोग्य यामधील नातं

• अती मीठ वापरल्यास:

• ⚠ रक्तदाब वाढतो.
• ⚠ हृदयविकाराचा धोका वाढतो.
• ⚠ किडनीवर ताण येतो.

म्हणूनच:

दररोज ५ ग्रॅमपेक्षा जास्त मीठ टाकणं टाळा, असं जागतिक आरोग्य संघटनेचं (WHO) मत आहे.

निष्कर्ष: मीठ खरंच खराब होतं का?

थोडक्यात सांगायचं तर:

✅ शुद्ध नैसर्गिक मीठ कधीच खराब होत नाही.

✅ आयोडिनयुक्त मिठाला एक्सपायरी डेट असते, पण ती चव नाही तर पोषणमूल्यांशी संबंधित आहे.

✅ योग्य पद्धतीने मीठ साठवलं, तर ते वर्षानुवर्षं वापरता येतं.

म्हणून मिठाचा वापर करताना नेहमी पाकिटावरची माहिती वाचा, योग्य पद्धतीने साठवा आणि आरोग्यदृष्ट्या जागरूक रहा.

तुमच्याकडे जुने मीठ आहे का? आजच त्याची एक्सपायरी डेट तपासा आणि योग्य निर्णय घ्या!