Donald Trump यांची सत्ता आल्यानंतर रुपयाची डॉलरचे तुलनेत घसरण

परिचय

डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या अध्यक्षतेखाली अमेरिकेच्या धोरणांमध्ये मोठे बदल झाले. या बदलांचा परिणाम जागतिक व्यापार, गुंतवणूक, आणि चलन विनिमय दरांवरही झाला. विशेषतः, डॉलरची मजबूती आणि रुपयाच्या घसरणीमध्ये मोठा फरक दिसून आला. हा लेख यामागील प्रमुख कारणे, परिणाम, आणि उपाययोजना यावर प्रकाश टाकतो.

ट्रम्प प्रशासनाची धोरणे आणि जागतिक आर्थिक परिणाम

अमेरिकेचे व्यापार धोरण

“अमेरिका फर्स्ट” या धोरणामुळे ट्रम्प प्रशासनाने संरक्षणवादाला चालना दिली. यामुळे इतर देशांबरोबरच्या व्यापार संबंधांमध्ये अडथळे निर्माण झाले. चीनसोबत व्यापार युद्धामुळे जागतिक आर्थिक ताणतणाव वाढला, ज्याचा अप्रत्यक्ष परिणाम भारतासह अनेक देशांच्या चलनांवर झाला.

डॉलरची मजबूती

अमेरिकेच्या आर्थिक स्थिरतेच्या आधारावर डॉलरचे वर्चस्व अधिकच वाढले. फेडरल रिझर्व्हच्या व्याजदरांतील वाढीमुळे डॉलर अधिक आकर्षक बनला, ज्यामुळे रुपयासारख्या अन्य देशांच्या चलनांची घसरण झाली.

रुपयाच्या घसरणीची प्रमुख कारणे

जागतिक आर्थिक अनिश्चितता

अमेरिका-चीन व्यापार युद्धामुळे जागतिक गुंतवणूकदारांनी डॉलरकडे अधिक आकर्षण दाखवले. यामुळे भारतात येणाऱ्या परकीय गुंतवणुकीत घट झाली आणि रुपयावर दबाव वाढला.

कच्च्या तेलाच्या किंमतीतील चढउतार

भारत हा तेलाचा प्रमुख आयातदार आहे. कच्च्या तेलाच्या किंमती वाढल्याने आयात खर्च वाढला, ज्याचा थेट परिणाम रुपयाच्या विनिमय दरावर झाला.

विदेशी गुंतवणूक कमी होणे

अमेरिकेतील स्थिर व्याजदर धोरणामुळे गुंतवणूकदारांनी भारतासारख्या विकसनशील देशांऐवजी अमेरिकेत गुंतवणूक करण्यास प्राधान्य दिले.

भारतीय अर्थव्यवस्थेवरील परिणाम

आयात खर्च आणि महागाई वाढ

डॉलरच्या तुलनेत रुपया कमजोर झाल्यामुळे आयात खर्च वाढला. कच्च्या तेलासह इतर वस्तू आयात करताना अधिक पैसे मोजावे लागले, ज्यामुळे महागाई दरात वाढ झाली.

विदेशातील शिक्षण आणि प्रवास महागले

रुपयाच्या घसरणीमुळे परदेशातील शिक्षण घेणे आणि प्रवास करणे भारतीयांसाठी अधिक खर्चिक झाले. डॉलरमध्ये होणाऱ्या व्यवहारांसाठी अधिक रुपये खर्च करावे लागत आहेत.

रुपयाच्या घसरणीबाबत उपाययोजना

रिझर्व्ह बँकेचा हस्तक्षेप

रुपयाला स्थिर ठेवण्यासाठी रिझर्व्ह बँकेने डॉलर विक्रीसारखे उपाय केले. मात्र, यामुळे परकीय चलन साठा कमी होण्याचा धोका आहे.

स्थानिक उत्पादनाला चालना

“मेक इन इंडिया” सारख्या उपक्रमांच्या माध्यमातून आयातीवरील अवलंबित्व कमी करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. यामुळे दीर्घकालीन स्थिरता मिळण्याची अपेक्षा आहे.

डोनाल्ड ट्रम्प यांची सत्ता संपल्यानंतर स्थिती

बायडेन प्रशासनाचे धोरण

डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या जागी जो बायडेन अध्यक्ष झाल्यानंतर व्यापार धोरणात स्थिरता येण्याची चिन्हे दिसली. मात्र, जागतिक आर्थिक बाजार अद्यापही ट्रम्प प्रशासनाच्या धोरणांचा प्रभाव अनुभवत आहे.