दूधदरावरून आंदोलन पुन्हा सुरू होण्याच्या हालचाली

दूध उत्पादन हा महाराष्ट्रातील ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांसाठी उपजीविकेचा मुख्य स्त्रोत आहे. मात्र, दुधाला उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत कमी दर मिळत असल्याने शेतकऱ्यांचे हाल सुरू आहेत. वाढत्या पशुखाद्याच्या किंमती, चाऱ्याची टंचाई, आणि सरकारकडून हमीभावाची ग्वाही नसल्यामुळे दूध व्यवसाय अडचणीत आला आहे. या पार्श्वभूमीवर पुन्हा आंदोलनाच्या हालचालींना गती मिळत आहे.

दुध संघ आणि त्यांचे मालक राजकीय नेते डिटेल्स खालील प्रमाणे:-

राजारामबापू दूध संघ – जयंत पाटील
कोयना दुध – उदयसिंह पाटील उंडाळकर
गोकुळ दूध – सतेज पाटील
शिवामृत दूध – मोहिते पाटील
सोनई दूध – दशरथ माने. प्रविण माने
राजहंस दूध – बाळासाहेब थोरात

निवडणुका झाल्या झाल्या डेअरीतील दुधाचे खरेदी दर एकाच वेळी सर्वानी 3 रुपयांनी कमी केले आहेत.

शेतकऱ्यांची मागणी: न्याय मिळविण्यासाठी संघर्ष

हमीभावाची मागणी

दूध उत्पादनावर आधारित हमीभाव (एमएसपी) देणे ही शेतकऱ्यांची प्रमुख मागणी आहे. उसाला जसा हमीभाव आहे, तसाच दुधालाही मिळायला हवा. यामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थिरता मिळेल आणि दूध व्यवसाय टिकाऊ होईल.

दूध भेसळविरोधी कायदे

दुधाची भेसळ ही गंभीर समस्या आहे. ताज्या दुधाला कृत्रिम रसायनांमुळे स्पर्धा करावी लागते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान होते. शेतकरी संघटना यासाठी कडक भेसळविरोधी कायद्यांची मागणी करत आहेत.

सरकारी धोरणांमधील त्रुटी

अनुदानाचे विलंबित वितरण

सरकारने दुधासाठी ५ रुपये अनुदान जाहीर केले होते, परंतु याचे वितरण अद्याप बऱ्याच शेतकऱ्यांना झालेले नाही. यामुळे शेतकऱ्यांचा सरकारवरील विश्वास कमी झाला आहे.

धोरणांतील विसंगती

सरकारने दुधाचे दर काही काळासाठी वाढवले असले, तरी हे निर्णय तात्पुरते आहेत. दीर्घकालीन धोरणांचा अभाव हा मोठा प्रश्न आहे.

आंदोलनांची गरज आणि त्यांचे परिणाम

महामार्ग मेगाब्लॉक आंदोलन

शेतकरी संघटनांनी महामार्ग मेगाब्लॉक आंदोलनाची घोषणा केली आहे. यामुळे सरकारवर दबाव येईल आणि दूध व्यवसायासाठी शाश्वत धोरणे राबवली जातील.

शेतकऱ्यांची एकजूट

आंदोलनांमुळे शेतकऱ्यांना एकत्र येण्याची संधी मिळते. त्यांच्या मागण्यांना समाजातून अधिक समर्थन मिळते.

दूध व्यवसायाचे स्थानिक आणि जागतिक महत्व

स्थानिक पातळीवरील महत्व

दूध व्यवसाय हा लाखो कुटुंबांसाठी उपजीविकेचा मुख्य स्रोत आहे. यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळते.

जागतिक पातळीवरील स्पर्धा

भारत हा जगातील सर्वाधिक दूध उत्पादक देश आहे. मात्र, जागतिक पातळीवरील स्पर्धेत टिकण्यासाठी शेतकऱ्यांना चांगल्या सुविधा आणि दर मिळणे आवश्यक आहे.

शाश्वततेसाठी उपाययोजना

एमएसपीसाठी कायदा

दुधालाही हमीभावाचा कायदा केला, तर शेतकऱ्यांचे उत्पन्न स्थिर राहील. यामुळे दूध व्यवसायाला चांगले दिवस येतील.

तंत्रज्ञानाचा वापर

दुधाच्या गुणवत्तेत सुधारणा करण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला पाहिजे. उदाहरणार्थ, डिजिटल साधनांद्वारे दुधाचे ट्रॅकिंग करणे.

निष्कर्ष

दुधाला योग्य दर मिळावा, यासाठी शेतकऱ्यांनी एकजूट दाखवली पाहिजे. सरकारने तात्पुरत्या उपायांपेक्षा शाश्वत धोरणांची आखणी करणे गरजेचे आहे. दूध व्यवसाय टिकण्यासाठी शेतकऱ्यांच्या समस्या समजून घेतल्या पाहिजेत