६० लाख महिलांना लाडकी बहीण योजनेतून बाहेरचा रस्ता
लाडकी बहीण योजनेची तपासणी सुरू; ६० लाख लाभार्थी महिलांना वगळण्याची शक्यता. आर्थिक भार कमी करण्यासाठी कडक निकषांची अंमलबजावणी.
राज्यातील महिलांसाठी सुरू असलेल्या लाडकी बहीण योजनेला लागलेला वाढता खर्च कमी करण्यासाठी आता सरकारकडून मोठ्या प्रमाणावर पडताळणी केली जात आहे. सरकारने जाहीर केलेल्या निकषांनुसार अनेक महिलांना या योजनेच्या लाभापासून वंचित ठेवण्यात येणार आहे. ही योजना कशा प्रकारे राबविली जात आहे आणि तिच्या पडताळणीमुळे कोणते बदल होणार आहेत, याचा सविस्तर आढावा घेऊ.
लाडकी बहीण योजना: एक संकल्पना
महिलांना आर्थिक स्थैर्य मिळावे आणि त्यांच्या कुटुंबांचा आधार वाढावा, यासाठी राज्य सरकारने ही योजना सुरू केली होती. या योजनेंतर्गत पात्र महिलांना महिन्याला १,५०० रुपये थेट बँक खात्यात दिले जातात.
सरकारकडून पडताळणी सुरू
महिला आणि बालविकास विभागाने या योजनेत लाभ घेतलेल्या अर्जदारांची तपासणी सुरू केली आहे.
कोणत्या योजना आल्या रडावर?
१. संजय गांधी निराधार योजना
२. नमो शेतकरी सन्मान योजना
३. पीएम-किसान योजना
४. कृषी विभागाच्या अवजारे अनुदान योजना
महिला पात्रतेची तपासणी कशी?
ज्यांच्या कुटुंबाकडे चारचाकी वाहन आहे.
ज्यांनी आयकर भरला आहे.
इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेतलेल्या महिलांचीही यादी तयार केली जात आहे.
आर्थिक भाराचा ताण कमी करण्याचा प्रयत्न
सध्या या योजनेमुळे दरवर्षी ४२ हजार कोटींचा भार सरकारी तिजोरीवर येतो. महिन्याला २१०० रुपये देण्याचा विचार असल्याने हा खर्च ६० हजार कोटींवर पोहोचण्याचा अंदाज आहे.
सध्याच्या लाभार्थ्यांची संख्याशास्त्र
एकूण लाभार्थी: २ कोटी ४६ लाख महिला
योजनेतून संभाव्य बाहेर पडणाऱ्या महिलांची संख्या: ६० लाख
लाडकी बहीण योजनेतून कोण बाहेर?
संजय गांधी निराधार योजनेंतर्गत २५ लाख महिला
नमो सन्मान आणि पीएम-किसान योजनेंतर्गत १८ लाख महिला
कृषी विभागाचे अनुदान घेतलेल्या जवळपास १.७ लाख महिला
तपासणीसाठी आवश्यक पावले
१. परिवहन विभागाकडून चारचाकी वाहनाची यादी
२. आयकर विभागाकडून कुटुंबीयांची माहिती
३. ई-केवायसी नोंदणी
अर्ज करताना स्पष्ट नियम
सरकारने सुरुवातीपासूनच स्पष्ट केले होते की, एका पेक्षा जास्त योजनेचा लाभ घेताना फरकाची रक्कम दिली जाईल. तरीही, अनेक लाभार्थ्यांना पुन्हा नव्याने अर्ज करून पात्रतेची पडताळणी करावी लागेल.
निवडणुकीतील गेमचेंजर योजना कशासाठी कठोर?
लाडकी बहीण योजना विधानसभा निवडणुकीत लोकप्रिय ठरली होती, मात्र आता आर्थिक तुटवडा लक्षात घेऊन कठोर निकष लावले जात आहेत.
निष्कर्ष
महिलांच्या सक्षमीकरणासाठीच्या लाडकी बहीण योजनेला आवश्यक सुधारणा करणे ही सरकारची जबाबदारी आहे. पडताळणी प्रक्रियेचा पारदर्शक आणि नीतिमान वापर यामुळे आर्थिक सुबळता वाढवता येईल.