ज्येष्ठ शिल्पकार राम सुतार यांना ‘महाराष्ट्र भूषण’ पुरस्कार
महाराष्ट्र सरकारतर्फे दिला जाणारा सर्वोच्च नागरी सन्मान ‘महाराष्ट्र भूषण’ पुरस्कार २०२४ या वर्षासाठी ज्येष्ठ शिल्पकार राम सुतार यांना जाहीर करण्यात आला आहे. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी विधानसभेत याबाबत अधिकृत घोषणा केली.
राम सुतार: शिल्पकलेतील अजरामर व्यक्तिमत्व
राम सुतार हे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे शिल्पकार असून, त्यांच्या शिल्पकलेचा वारसा आजही अनेक पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरत आहे. त्यांनी भारताच्या ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक परंपरेला साजेसे असंख्य शिल्प तयार केली आहेत. विशेषतः, गुजरातमधील स्टॅच्यू ऑफ युनिटी, संसदेतील महात्मा गांधींचा पुतळा, दिल्लीतील छत्रपती शिवाजी महाराजांचा पुतळा, तसेच डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे भव्य स्मारक यांसारख्या अनेक प्रतिष्ठित शिल्पांची निर्मिती त्यांनी केली आहे.
पुरस्काराचे स्वरूप
‘महाराष्ट्र भूषण’ पुरस्कारामध्ये रुपये २५ लाख रोख रक्कम, मानपत्र, मानचिन्ह आणि शाल देऊन सन्मानित करण्यात येते. मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी सांगितले की, राम सुतार १०० वर्षांच्या वयातही आपल्या कलेसाठी कार्यरत आहेत, आणि सध्या मुंबईतील इंदू मिल येथे उभारण्यात येणाऱ्या डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या स्मारकासाठीही ते कार्यरत आहेत. १२ मार्च २०२५ रोजी झालेल्या निवड समितीच्या बैठकीत त्यांच्या अद्वितीय योगदानाची दखल घेत त्यांना हा पुरस्कार प्रदान करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.
कला आणि योगदान
राम सुतार यांचा जन्म १९२५ मध्ये धुळे जिल्ह्यातील गोंदूर येथे झाला. त्यांनी जेजे स्कूल ऑफ आर्टमधून आपले शिक्षण पूर्ण केले. भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणासोबत त्यांनी वेरूळ गुंफांमध्येही कार्य केले. त्यानंतर, त्यांनी स्वतःच्या शिल्पनिर्मितीच्या व्यवसायाची सुरुवात केली. त्यांच्या कलेसाठी १९९९ मध्ये पद्मश्री आणि २०१६ मध्ये पद्मभूषण पुरस्काराने त्यांना गौरविण्यात आले आहे. त्यांच्या कार्याची दखल घेत जगभरातील अनेक देशांनी त्यांना विशेष सन्मान दिले आहेत.
राजकीय नेत्यांचे अभिनंदन
पुरस्कार जाहीर होताच, उपमुख्यमंत्री अजित पवार आणि उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी त्यांचे मनःपूर्वक अभिनंदन केले. अजित पवार यांनी आपल्या संदेशात म्हटले की, “राम सुतार यांना मिळालेला ‘महाराष्ट्र भूषण’ हा पुरस्कार राज्यातील तेरा कोटी जनतेच्या प्रेमाचे प्रतीक आहे. त्यांच्या प्रत्येक शिल्पकृतीत सौंदर्य, इतिहास आणि आदर यांचा संगम आहे.”
उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनीही गौरवोद्गार काढले, “शिल्पकलेच्या क्षेत्रातील भीष्माचार्य असलेल्या राम सुतार यांना हा पुरस्कार जाहीर झाल्याने महाराष्ट्र भूषण पुरस्काराची प्रतिष्ठा अधिक उंचावली आहे. त्यांनी भारतीय संस्कृतीच्या गौरवासाठी आपले संपूर्ण जीवन समर्पित केले आहे.”
सारांश
राम सुतार यांचे योगदान भारतीय शिल्पकलेच्या क्षेत्रात अजरामर राहणार आहे. त्यांची कला ही फक्त मूर्तींसाठी नाही, तर ती इतिहासाचा एक भाग बनली आहे. त्यांचे कार्य पुढील पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरेल. ‘महाराष्ट्र भूषण’ पुरस्काराने त्यांची कला आणि योगदान अधिक उजळून निघेल, यात शंका नाही. त्यांना पुढील वाटचालीसाठी अनेक शुभेच्छा!
