सायबर गुन्हेगारीची पद्धत आणि फसवणूक प्रकार

सायबर गुन्हेगारी म्हणजे संगणक, इंटरनेट आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचा वापर करून केलेले गुन्हे. सायबर गुन्हेगारीचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यात फसवणूक, डेटा चोरी, मशीन जॅमिंग आणि सायबर युद्ध यांचा समावेश होतो.

सायबर फसवणूक ही सायबर गुन्हेगारीचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. सायबर फसवणुकीमध्ये, गुन्हेगार लोकांना फसवण्यासाठी संगणक आणि इंटरनेटचा वापर करतात. सायबर फसवणुकीचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश होतो:

ईमेल फसवणूक:

या प्रकारच्या फसवणुकीत, गुन्हेगार लोकांना फसवण्यासाठी ईमेलचा वापर करतात. ईमेलमध्ये सामान्यतः असे दिसते की ते एखाद्या विश्वासार्ह स्रोताकडून आले आहेत, जसे की बँक किंवा सरकार. ईमेलमध्ये सहसा लोकांना त्यांच्या खात्याचे तपशील किंवा इतर वैयक्तिक माहिती देण्यास सांगितले जाते.

फिशिंग:

फिशिंग ही ईमेल फसवणुकीचा एक प्रकार आहे. फिशिंगमध्ये, गुन्हेगार लोकांना फसवण्यासाठी बनावट वेबसाइटचा वापर करतात. वेबसाइटमध्ये सहसा असे दिसते की ती एखाद्या विश्वासार्ह स्रोताची आहे, जसे की बँक किंवा सरकार. वेबसाइटमध्ये सहसा लोकांना त्यांच्या खात्याचे तपशील किंवा इतर वैयक्तिक माहिती देण्यास सांगितले जाते.

सोशल इंजीनियरिंग:

सोशल इंजीनियरिंगमध्ये, गुन्हेगार लोकांना फसवण्यासाठी मानसिक दबाव आणि मनोवैज्ञानिक युक्त्यांचा वापर करतात. उदाहरणार्थ, गुन्हेगार एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्या खात्याचे तपशील देण्यासाठी फोन करू शकतात आणि म्हणू शकतात की त्यांचे खाते बंद होण्याच्या मार्गावर आहे.

व्हायरस आणि मालवेअर:

व्हायरस आणि मालवेअर हे संगणक प्रोग्राम आहेत जे हानिकारक क्रियाकलाप करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. व्हायरस आणि मालवेअर सहसा ईमेल, वेबसाइट किंवा इतर इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांद्वारे पसरवले जातात. व्हायरस आणि मालवेअर डेटा चोरी, फसवणूक किंवा मशीन जॅमिंगसाठी वापरले जाऊ शकतात.

स्पॅम: 

स्पॅम म्हणजे अनावश्यक किंवा त्रासदायक ईमेल. स्पॅममध्ये सहसा जाहिरात, अफवा किंवा सायबर गुन्हेगारीसाठी वापरली जाणारी लिंक असतात.

रॅनसमवेअर: 

रॅनसमवेअर हा एक प्रकारचा मालवेयर आहे जो संगणकाचे डेटा लॉक करतो किंवा नष्ट करतो. रॅनसमवेअरचा वापर सायबर गुन्हेगार पीडितांना पैसे देण्यास भाग पाडण्यासाठी करतात.

ऑनलाइन फसवणूक:

ऑनलाइन फसवणूक म्हणजे इंटरनेटवर केली जाणारी फसवणूक. ऑनलाइन फसवणूकमध्ये सहसा बनावट वेबसाइट्स, बनावट विक्री किंवा बनावट ऑफरचा वापर केला जातो.

सायबर गुन्हेगारीचे काही सामान्य फसवणूक प्रकार

• बँकिंग फसवणूक: बँकिंग फसवणूकमध्ये, सायबर गुन्हेगार बँक खाते, क्रेडिट कार्ड नंबर किंवा इतर वैयक्तिक माहिती चोरी करून पैसे काढतात.

• क्रेडिट कार्ड फसवणूक: क्रेडिट कार्ड फसवणूकमध्ये, सायबर गुन्हेगार बनावट किंवा चोरी केलेले क्रेडिट कार्ड वापरून खरेदी करतात.

• आयडी चोरी: आयडी चोरीमध्ये, सायबर गुन्हेगार बँक खाते, क्रेडिट कार्ड नंबर, ड्रायव्हिंग लायसन्स किंवा इतर वैयक्तिक माहिती चोरी करतात.

• सायबर स्टॉकिंग: सायबर स्टॉकिंग म्हणजे इंटरनेटवर एखाद्या व्यक्तीचा मागोवा घेणे. सायबर स्टॉकिंगचा वापर धमकावणे, छळणे किंवा इतर प्रकारे नुकसान पोहोचवण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

• सायबर ट्रोलिंग: सायबर ट्रोलिंग म्हणजे इंटरनेटवर इतर वापरकर्त्यांवर द्वेषपूर्ण किंवा आक्षेपार्ह टिप्पण्या किंवा संदेश पोस्ट करणे.

सायबर गुन्हेगारीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी, खालील गोष्टी करणे महत्त्वाचे आहे:

अपडेट केलेले सॉफ्टवेअर वापरा विकसक नवीन व्हायरस आणि मालवेअरसाठी सुरक्षा अपडेट जारी करतात. तुमचा सॉफ्टवेअर अपडेट ठेवल्याने तुमच्या संगणकाचे संरक्षण करण्यात मदत होईल.

सुरक्षित पासवर्ड वापरा तुमचे पासवर्ड मजबूत आणि अद्वितीय असल्याची खात्री करा. तुमचे पासवर्ड 12 किंवा त्याहून अधिक वर्ण लांब असावेत आणि त्यात संख्या, अक्षरे आणि विशेष वर्ण यांचा समावेश असावा.

सार्वजनिक Wi-Fi वापरताना सावधगिरी बाळगा: सार्वजनिक Wi-Fi नेटवर्क सुरक्षित नाहीत. तुमचे खाते तपशील किंवा इतर वैयक्तिक माहिती देण्यापूर्वी नेटवर्क सुरक्षित आहे याची खात्री करा.

ईमेल आणि वेबसाइट्सवर संशयास्पद लिंक किंवा अनुप्रयोग उघडू नका: संशयास्पद लिंक किंवा अनुप्रयोग उघडल्याने तुमच्या संगणकावर व्हायरस किंवा मालवेअर पसरू शकतो.

तुमचे खाते आणि पासवर्ड सुरक्षित ठेवा. अनोळखी लोकांना तुमचे वैयक्तिक माहिती देऊ नका. अपडेटेड एंटीव्हायरस आणि फायरवॉल सॉफ्टवेअर वापरा. ऑनलाइन खरेदी करताना सावधगिरी बाळगा. सायबर गुन्हेगारीबद्दल जागरूक रहा.

सायबर गुन्हेगारी हा एक गंभीर समस्या आहे. सायबर गुन्हेगारीपासून स्वतःचे आणि इतरांचे संरक्षण करण्यासाठी, सायबर गुन्हेगारीबद्दल जागरूक राहणे आणि सुरक्षा उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.