लसूण फायद्याचे पीक – उत्पादनाचे मार्गदर्शन
कंदवर्गीय पिकांमध्ये मसाल्याचे आणि औषधी गुणधर्म असलेले पीक म्हणजे लसूण! महाराष्ट्रातील पुणे, नाशिक, धुळे, नगर, जळगाव आणि सातारा हे जिल्हे लसूण उत्पादनात अग्रेसर आहेत. लसणाचे दर्जेदार उत्पादन मिळवण्यासाठी योग्य हंगामात लागवड करणे अत्यंत गरजेचे आहे.
लसणासाठी अनुकूल हवामान आणि जमिनीचा प्रकार
लसूण एक तापमान-संवेदनशील पीक आहे, त्यासाठी थंड आणि किंचित दमट हवामान उपयुक्त ठरते. परिपक्वतेच्या वेळी, म्हणजे काढणीच्या वेळी, हवामान कोरडे असणे आवश्यक असते. जर लसणाची लागवड उशिरा झाली, तर कंद छोटे राहतात आणि उत्पादन घटते. ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हा लसणाच्या लागवडीसाठी सर्वोत्तम काळ मानला जातो.
जमिनीसाठी, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी भुसभुशीत आणि कसदार जमीन लसणासाठी उत्तम असते. जमिनीचा सामू (pH) ६ ते ७ दरम्यान असावा, तसेच मध्यम काळ्या जमिनीत सेंद्रिय खते देऊन लसूण पीक घेतल्यास उत्पादन चांगले मिळते.
लागवड करण्यासाठी योग्य बेणे निवड
लागवडीसाठी शुद्ध आणि खात्रीलायक लसणाचे बेणे वापरणे अत्यंत आवश्यक आहे. फुले नीलिमा, फुले बसवंत, गोदावरी, श्वेता, यमुना सफेद, ॲग्रीफाऊंड व्हाइट, भीमा ओंकार या जातींचा वापर उत्तम उत्पादनासाठी करता येतो. लागवडीसाठी ३.५ ते ५.८ ग्रॅम वजनाच्या पाकळ्या निवडाव्यात. कारण लहान पाकळ्या वापरल्यास उत्पादन कमी येते.
लागवड प्रक्रिया
लसणाची लागवड करताना गादीवाफ्यावर करणे अधिक लाभदायक ठरते. दीड मीटर रुंद आणि १५ सेंटीमीटर उंच गादी वाफे तयार करून त्यांच्यामध्ये ५०-६० सेंटीमीटर अंतर ठेवावे. ठिबक सिंचनासाठी वाफ्यावर एक किंवा दोन नळ्या वापराव्यात. लागवडीपूर्वी वाफे भिजवून पाकळ्यांची योग्य अंतरावर लागवड करावी.
बुरशीनाशक प्रक्रिया
लसणाच्या पाकळ्यांवर लागवडीपूर्वी बुरशीनाशकाची प्रक्रिया केल्यास बुरशीजन्य रोगांचा धोका कमी होतो. त्यामुळे पीक चांगले आणि निरोगी वाढते.
खत व्यवस्थापन
लसणाच्या उत्पादनासाठी नत्र, स्फुरद आणि पालाश या अन्नद्रव्यांचा पुरवठा गरजेचा आहे. माती परीक्षणानुसार प्रती हेक्टर १०० किलो नत्र, ५० किलो स्फुरद आणि ५० किलो पालाश यांची मात्रा देणे फायदेशीर ठरते. यातील ५०% नत्र व पूर्ण स्फुरद-पालाश टोकण करण्यापूर्वी द्यावे आणि उरलेली नत्राची मात्रा दोन टप्प्यात लागवडीच्या ३० दिवसांनंतर व ४५-५० दिवसांनी द्यावी.
गंधक युक्त खत वापरणे
लसूण गंधकयुक्त खतास चांगला प्रतिसाद देते. मिश्र खतांमध्ये गंधकाची कमतरता असू शकते, त्यामुळे प्रती हेक्टर ५० किलो गंधक जमिनीत मिसळावे.
निष्कर्ष
लसणाचे उत्पादन चांगले मिळवण्यासाठी योग्य हंगामात लागवड, जमिनीचा प्रकार, बेण्याची निवड, खत व्यवस्थापन, आणि बुरशीनाशक प्रक्रियेचे पालन करणे आवश्यक आहे. यामुळे लसणाचे उत्पादन अधिक दर्जेदार आणि लाभदायक होईल.
