राज्यातील शिक्षण संस्था समूह विद्यापीठे स्थापन करण्यासाठी मान्यता

राज्यातील शिक्षण संस्थांना समूह विद्यापीठ स्थापण्याकरिता मार्गदर्शक तत्त्वांना राज्य शासनाने मान्यता देण्यात आली. राज्यातील शिक्षण संस्था समूह विद्यापीठे स्थापन करण्यासाठी मान्यता दिल्याने विद्यापीठांवरील भारही कमी होऊन शैक्षणिक संस्थांचे एक शक्तीशाली जाळे तयार होऊन विद्यार्थ्यांना अधिक संधी प्राप्त होतील. राज्यपाल हे कुलपती या नात्याने या समूह विद्यापीठांच्या कुलगुरुंची नियुक्ती करतील.  ही विद्यापीठे सार्वजनिक विद्यापीठे राहणार आहेत.

राष्ट्रीय उच्चस्तर शिक्षा अभियानात अशा प्रकारे चांगल्या शैक्षणिक संस्थांचे समूह विद्यापीठांमध्ये रुपांतर करण्यास प्रोत्साहन देण्यात आले आहे.  त्यानुसार राज्यात डॉ. होमीभाभा राज्य विद्यापीठ, मुंबई,  हैद्राबाद सिंध नॅशनल कॉलिजिएट विद्यापीठ,मुंबई,  कर्मवीर भाऊराव पाटील, सातारा अशी 3 समूह विद्यापीठे आहेत. 

समूह विद्यापीठासाठी इच्छुक असणारे प्रमुख महाविद्यालय शैक्षणिकदृष्ट्या उच्च कामगिरी करणारे, आवश्यक ती पायाभूत सुविधा, प्रशिक्षित आध्यापक तसेच समुह विद्यापीठाच्या दृष्टीने समन्वय करण्यासाठी सक्षम असणारे महाविद्यालय किंवा संस्था असावी.  समुह विद्यापीठ तयार करण्यासाठी एकाच व्यवस्थापन किंवा शैक्षणिक संस्थेच्या किमान दोन व कमाल पाच अनुदानित किंवा विना अनुदानित महाविद्यालयाचे एकत्रिकरण करणे आवश्यक राहील.  कृषी व आरोग्य विज्ञान वगळता इतर सर्व पारंपरिक व व्यवसायीक महाविद्यालये समूह विद्यापीठात समाविष्ट होऊ शकतील. पाच पेक्षा जास्त महाविद्यालये किंवा संस्था समूह विद्यापीठात समाविष्ट करण्यासाठी राज्य शासन मुल्यांकन करेल.

समूह विद्यापीठ स्थापन करण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

• दोन किंवा अधिक अनुदानित किंवा विनाअनुदानित महाविद्यालये किंवा संस्था एकत्र येऊन समूह विद्यापीठ स्थापन करू शकतात.

• समूहातील प्रमुख महाविद्यालय किमान 20 वर्षांपासून कार्यरत असावे.

• समूहातील प्रमुख महाविद्यालयात किमान 2 हजार विद्यार्थी असावेत.

• समूहातील सर्व महाविद्यालयांमध्ये एकत्रितपणे किमान 4 हजार विद्यार्थ्यांची नोंदणी असावी.

• समूहातील सर्व महाविद्यालयांकडे एकत्रितपणे 15 हजार चौरस मीटर इतके एकत्रित बांधकाम असावे.

• समूहातील सर्व महाविद्यालये शैक्षणिकदृष्ट्या उच्च कामगिरी करणारी असावीत.

• समूहातील सर्व महाविद्यालयांमध्ये आवश्यक ती पायाभूत सुविधा असाव्यात.

• समूहातील सर्व महाविद्यालयांमध्ये प्रशिक्षित आध्यापक असावेत.

• समूहातील सर्व महाविद्यालये समन्वय करण्यासाठी सक्षम असावीत.

• प्रमुख महाविद्यालय हे किमान 5 वर्षांपासून स्वायत्त दर्जा प्राप्त असलेले असावे

• महाविद्यालयास नॅकचे किमान 25

• सीजीपीए मानांकन किंवा समतुल्या एनबीए गुण असणे आवश्यक आहे

• एकूण अभ्यासक्रमांपैकी 50 टक्के अभ्यासक्रम एनबीए द्धारा मान्यताप्राप्त असावे

समूह विद्यापीठ स्थापन करण्याचे फायदे:

• यामुळे शिक्षण संस्थांमधील समन्वय वाढेल.

• विद्यापीठाचे कामकाज व्यवस्थित चालविण्यासाठी कुलगुरू आणि कुलसचिव यांच्यासह 7 पदे निर्माण करण्यात येतील. 

• शिक्षण संस्थांच्या पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा होईल.

• राज्य शासनाकडून 1 कोटी रुपये अशी रक्कम पहिल्या 5 वर्षांकरिता विद्यापीठाला देण्यात येईल

• शिक्षणाची गुणवत्ता सुधारेल.

  या निर्णयाचे स्वागत राज्यातील शिक्षण संस्थांनी केले आहे. त्यांनी या निर्णयामुळे महाराष्ट्रातील शिक्षणाचा विकास होईल अशी आशा व्यक्त केली आहे.