खिलार देशी गाई

खिलार देशी गाईची जात ही भारतातील एक प्राचीन आणि मौल्यवान जात आहे. ही जात महाराष्ट्र राज्यात आढळते. खिलार गाईचे दूध, दही, लोणी, तूप, पनीर, आइस्क्रीम इत्यादी पदार्थ अत्यंत पौष्टिक असतात. ते मानवी आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहेत. खिलार गाईचे दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थांचा वापर केल्याने कुपोषण आणि बालमृत्यू कमी होण्यास मदत होते. खिलार गायीचे दुध हे A२ प्रकारचे असते.

खिलार देशी गाई महाराष्ट्रातील लोकप्रिय गोवंशांपैकी एक असून या गोवंशाला महाराष्ट्राची शान असे म्हणतात. खिलार देशी गाई गोवंशात प्रांतानुसार खालील मुख्य उपजाती आहेत – काजळी खिल्लार, कोसा खिल्लार, गाजरी खिल्लार, हरण्या खिल्लार, इत्यादी. या गोवंशाच्या गायी इतर गोवंशापेक्षा कमी दूध देतात अशी समजूत आहे. पण योग्यप्रकारे पैदास केल्यास यांचे दूध कमालीचे वाढते हे सिद्ध झाले आहे. या वंशाची गाय दिवसाला ३ ते ६ लिटर दूध देते. तसेच जर मुक्तगोठा असेल आणि वासरू सोबत असेल तर यांना दिवसातून ५-६ वेळा पान्हा फुटतो. पण इतर गोवंशापेक्षा या खिल्लार गोवंशाचे दूध हे आरोग्यास उत्तम आहे. आज महाराष्ट्रामध्ये दिवसाला १० लिटर दूध देणाऱ्या देखील जातिवंत खिल्लार गाई पाहायला मिळतात.

साईंटिफिक स्टडी नुसार खिलार देशी गाईचे दुधाद्वारे आईचे मुड, हेल्थ इशुज्, इंटेलिजन्सि सारखे गुण लहान बाळामध्ये तसेच कॉपी होतात. आणि खिल्लार जगातल्या सर्वात हुषार, चपळ आणि आक्रमक जातींमधली एक आहे. त्यामुळे खिल्लार मध्ये असलेले हे गुण बेशक आपल्याला तिच्या दुधाद्वारे फिड होत राहतात. खिल्लार इतकी चपळता, हुषारी आणि आक्रमकता इतर  कोणत्याही जातीमध्ये नक्कीच नाही.

खिल्लार गाय चा सरासरी फैट ४.२ टक्के आहे. जितकी फैट कमी तितकं दुध पचायला हलकं, तितक कोलेस्ट्रॉल लेवल वाढायच प्रमाण कमी. कॉलेस्ट्रॉल वाढल्यामुळं काय होतं हे सांगण्याची आवश्यकता नक्किच नाही.. त्याचबरोबर खिल्लार च्या दुधामध्ये हेच ३.३ टक्के इतकं आहे. म्हणजे खिल्लारच्या थोड्या दुधामध्येच आपण बाकी गाईंपेक्षा जास्त प्रमाणात प्रोटिन मिळवतो. खिल्लार सर्वात जास्त उष्णता आणि रोग प्रतिकार शक्ती असलेली गाई आहे. ती जास्त ऊष्णतेपासुन जास्त थंडिपर्यंत सहच सर्व्हाईव करू शकते. खिल्लारच्या काटकपणामुळे तिला शक्यतो कोणताही रोग, आजार होत नाही. त्यामुळे डॉक्टर व औषधेचा खर्च कमी येतो.

आध्यात्मिक उपयोग आणि फायदे:

• खिलार देशी गाई ही हिंदू धर्मात पवित्र मानली जाते. हिंदू धर्मात गाईला माता मानले जाते आणि तिला देवता समजले जाते. खिलार देशी गाईला विशेष महत्त्व दिले जाते.
• खिलार देशी गाईचे दूध अत्यंत पौष्टिक असते. त्यात अनेक प्रकारचे पोषक तत्त्वे असतात, ज्यामुळे मानवी आरोग्य सुधारण्यास मदत होते.
• खिलार देशी गाईचे शेणखत हे एक उत्तम प्रकारचे सेंद्रिय खत आहे. ते जमिनीची सुपीकता वाढवण्यास आणि पर्यावरण संरक्षणामध्ये मदत करते.

व्यावहारिक उपयोग आणि फायदे:

• खिलार देशी गाईचे दूध, दही, लोणी, तूप, पनीर, आइस्क्रीम इत्यादी पदार्थ बाजारात चांगल्या किमतीत विकले जातात. त्यामुळे खिलार देशी गाई पाळून आर्थिक लाभ मिळू शकतो.
• खिलार देशी गाईचे शेणखत वापरल्याने रासायनिक खतांचा वापर कमी होतो आणि हवामान बदलाला कमी करण्यास मदत होते.
• खिलार देशी गाई पाळल्याने ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतात.
• खिलार देशी गाई पाळल्याने कान्सर सारखा रोग हि बरा होण्यास मदत होते.
• खिलार देशी गाई पाळल्याने ५ एकर शेती करताना इतर जैविक खताची गरज भासत नाही. शेण व मुत्र याचा शेती साठी वापर करता येतो.
• खिलार देशी गाईला पाणी नसेलेल्या बोरिंग शेजारी बाधून ठेवल्यास पाणी नसलेल्या बोरिंगला हि पाणी लागते. किवा पाणी असेल तर आजून पाणी वाढते.
• देशी गायीच्या वशिंडावर सकाळी १० मिनटे हात फिरवल्यास. ब्लडप्रेशर सारखे आजारातही फायदा होतो.

खिलार देशी गाईची जात पाळणे हे एक फायदेशीर आणि सामाजिकदृष्ट्या जबाबदार व्यवसाय आहे. खिलार देशी गाई पाळल्याने अन्नसुरक्षा, पर्यावरण संरक्षण, आर्थिक लाभ, रोजगार निर्मिती आणि सामाजिक बांधिलकी यासारख्या अनेक महत्त्वाच्या गोष्टी साध्य होण्यास मदत होते.

 खिलार देशी गाईची जात पाळण्याचे काही विशिष्ट फायदे 

• खिलार देशी गाईचे दूध मानवी आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. त्यात अँटिऑक्सिडंट्स, प्रथिने, चरबी आणि जीवनसत्त्वे भरपूर प्रमाणात असतात. खिलार देशी गाईचे दूध पिल्याने हृदयरोग, मधुमेह, कर्करोग आणि इतर अनेक आजारांचा धोका कमी होतो.
• खिलार देशी गाईचे शेणखत हे एक उत्तम प्रकारचे सेंद्रिय खत आहे. ते जमिनीची सुपीकता वाढवण्यास आणि जमिनीतील सूक्ष्मजीवांची संख्या वाढवण्यास मदत करते. खिलार देशी गाईचे शेणखत वापरल्याने पिकांमध्ये उत्पादन वाढते आणि जमिनीची धूप कमी होते.
• खिलार देशी गाई पाळल्याने ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी उपलब्ध होतात. खिलार देशी गाईची देखभाल करणे, दूध संकलन करणे, दूध प्रक्रिया करणे आणि दूध विक्री करणे यासारख्या अनेक व्यवसायांमध्ये रोजगार उपलब्ध होतो.

खिलार देशी गाईची जात पाळणे हे एक फायदेशीर आणि पर्यावरणास अनुकूल व्यवसाय आहे. खिलार देशी गाई पाळून आपण आपल्या आरोग्याचे रक्षण करू शकतो, पर्यावरणाचे रक्षण करू शकतो आणि ग्रामीण भागात रोजगार वाढवू शकतो.