आंबिया बहार फळ पीक विमा योजना: 2024-25 साठी शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक

शेतकरी, हवामान बदल आणि अस्थिरतेमुळे फळ पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान सहन करतात. त्यांच्यासाठी सवलतीच्या विमा योजनांचा लाभ घेणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. आंबिया बहार फळ पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी अशीच एक उपयुक्त योजना आहे. ही योजना 2024-25 मध्ये विविध फळपिकांवर आधारित असून, शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांच्या संरक्षणासाठी नवा मार्ग उपलब्ध करून देते.

1. आंबिया बहार फळ पीक विमा योजना: काय आहे?

आंबिया बहार फळ पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी विशिष्ट फळपिकांसाठी सुरू करण्यात आलेली विमा योजना आहे. सन 2024-25 या वर्षासाठी ही योजना 9 प्रमुख फळपिकांसाठी लागू करण्यात आली आहे. शेतकरी, हवामानाशी संबंधित अस्थिरतेमुळे नुकसान झाल्यास या योजनेच्या माध्यमातून विमा संरक्षित रक्कम मिळवू शकतात.

2. कोणकोणती फळपिके योजनेत समाविष्ट आहेत?

या योजनेत डाळिंब, संत्रा, मोसंबी, काजू, केळी, द्राक्ष, आंबा, पपई आणि स्ट्रॉबेरी या 9 फळपिकांचा समावेश आहे. प्रत्येक फळपीकासाठी एक विशिष्ट विमा संरक्षित रक्कम आणि हवामान धोक्यांनुसार अतिरिक्त संरक्षण दिले जाते.

3. कर्जदार आणि बिगर कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी नियम काय आहेत?

या योजनेत कर्जदार आणि बिगर कर्जदार शेतकरी दोघेही सहभागी होऊ शकतात. मात्र, कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी सहभागी न होण्यासाठी बँकेला विशिष्ट मुदतीच्या आत लेखी कळवणे आवश्यक आहे. अन्यथा, त्यांच्या कर्ज खात्यातून विमा हप्ता आपोआप कपात होतो.

4. अधिसूचित फळपिकांसाठी सहभागाची मर्यादा

शेतकऱ्यांसाठी योजनेत सहभागी होण्यासाठी किमान उत्पादनक्षम क्षेत्र 10 ते 20 गुंठे आवश्यक आहे. एका शेतकऱ्याला 4 हेक्टरपर्यंत फळपिकांच्या विमा नोंदणीची मुभा आहे. फक्त उत्पादनक्षम फळबागांनाच विमा संरक्षण मिळते.

5. विमा संरक्षित रक्कम आणि हवामान धोक्यांचे तपशील

प्रत्येक फळपिकासाठी वेगवेगळ्या विमा संरक्षित रक्कमा आहेत. उदा. द्राक्षासाठी 3,80,000 रुपये, संत्र्यासाठी 1,00,000 रुपये, आणि स्ट्रॉबेरीसाठी 2,40,000 रुपये आहे. हवामान धोक्यांमध्ये गारपीट, अवेळी पाऊस आणि तापमानातील बदल समाविष्ट आहेत.

6. कोणत्या जिल्ह्यांमध्ये योजना लागू आहे?

ही योजना महाराष्ट्रातील 30 जिल्ह्यांमध्ये लागू आहे. जळगाव, नांदेड, ठाणे, पुणे, नाशिक, लातूर अशा विविध जिल्ह्यांमध्ये या योजनेचा लाभ घेतला जाऊ शकतो.

7. विमा योजनेत सहभाग घेण्याचे फायदे

विमा योजना शेतकऱ्यांना त्यांचे पिक नुकसान झाल्यास आर्थिक संरक्षण देते. हवामान धोक्यांमुळे नुकसान झाल्यास शेतकरी त्याच्या आधारावर नुकसान भरपाईसाठी पात्र होतात.

8. सहभागी होण्यासाठी अंतिम मुदती

आंबा, स्ट्रॉबेरी, डाळिंब, मोसंबी आणि इतर फळपिकांसाठी अंतिम मुदती विविध आहेत. काही पिकांसाठी अंतिम दिनांक 14 ऑक्टोबर 2024 आहे, तर काहींसाठी 31 डिसेंबर 2024 पर्यंत मुदत आहे.

9. हवामान धोक्यांमुळे नुकसान भरपाई कशी मिळेल?

अवेळी पाऊस, गारपीट, कमी-जास्त तापमान यांसारख्या हवामान धोक्यांच्या आधारावर नुकसान झाल्यास विमाधारक शेतकऱ्यांना विमा कंपनीकडून भरपाई दिली जाते.

10. सहभागाची प्रक्रिया आणि नोंदणी कशी करावी?

शेतकऱ्यांनी राष्ट्रीय पिक विमा पोर्टलवर (pmfby.gov.in) जाऊन नोंदणी करावी. तसेच, जवळच्या ई-सेवा केंद्र किंवा बँकांच्या माध्यमातूनही नोंदणी करता येते.

11. विमा कंपन्यांचा सहभाग कसा आहे?

भारतीय कृषी विमा कंपनी लि., बजाज अलियांन्झ, युनिवर्सल सोम्पो अशा प्रमुख विमा कंपन्यांमार्फत ही योजना राबविली जाते. संबंधित जिल्ह्यातील विमा कंपनीशी संपर्क साधून शेतकरी आवश्यक माहिती घेऊ शकतात.

12. गारपीट संरक्षण आणि त्यावरील अतिरिक्त विमा

शेतकऱ्यांना गारपीटसारख्या हवामान धोक्यासाठी अतिरिक्त विमा घेण्याचा पर्याय दिला जातो. त्यासाठी शेतकऱ्यांनी अतिरिक्त विमा हप्ता बँकेमार्फत भरावा लागतो.

13. फळबागेच्या उत्पादनक्षम वयाचे महत्त्व

विमा संरक्षण फक्त उत्पादनक्षम फळबागांसाठीच दिले जाते. उदा. आंबा आणि काजूसाठी 5 वर्षे, संत्रा आणि मोसंबीसाठी 3 वर्षे उत्पादनक्षम वय निश्चित करण्यात आले आहे.

14. योजना न घेतल्यास संभाव्य जोखीम

विमा योजना न घेणाऱ्या शेतकऱ्यांना हवामानामुळे पिकाचे नुकसान झाल्यास कोणतीही आर्थिक मदत मिळत नाही. त्यामुळे विमा घेतल्यास शेतकरी सुरक्षित राहतात.