मृदा आरोग्य कार्ड – सॉईल हेल्थ कार्ड 

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) म्हणजे एक असा प्रमाणपत्र आहे ज्यामध्ये आपली मातीची आरोग्यासंबंधी माहिती आपण मिळवू शकतो.

मृदा आरोग्य कार्ड योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना दिलेल्या कार्डमध्ये शेतजमिनीच्या मातीच्या प्रकाराची माहिती मिळते. त्यामुळे शेतकरी त्यांच्या जमिनीच्या गुणवत्तेच्या आधारे पिकांची लागवड करून चांगली शेती करू शकतात. शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतातील मातीच्या गुणवत्तेनुसार तीन वर्षांतून एकदा मृदा आरोग्य कार्ड दिले जातात.

पंतप्रधानांनी “स्वस्थ धरा खेत हरा” असा शब्दप्रयोग केला. या कार्यक्रमासाठी – स्वस्थ पृथ्वी, ग्रीन फार्म. “वंदे मातरम” गाण्याचे आवाहन करताना त्यांनी असा दावा केला की मातीची मशागत करणे ही खऱ्या अर्थाने “सुजलाम, सुफलाम” अशी जागा निर्माण करण्याची गुरुकिल्ली आहे. पीएम मोदींच्या मते मृदा स्वास्थ्य कार्ड कार्यक्रम हे उद्दिष्ट साध्य करण्याच्या दिशेने एक पाऊल आहे.

देशातील सर्व शेतकऱ्यांना मृदा स्वास्थ्य कार्ड जारी करण्यात राज्य सरकारांना मदत करण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. मृदा स्वास्थ्य कार्ड शेतकर्‍यांना त्यांच्या जमिनीतील पोषक तत्वांची माहिती तसेच जमिनीचे आरोग्य आणि सुपीकता सुधारण्यासाठी लागू करावयाच्या पोषक तत्वांच्या योग्य डोसच्या शिफारशी प्रदान करते. २०१५ हे मृदा आंतरराष्ट्रीय वर्ष म्हणून चिन्हांकित केले आहे, आणि त्याच वर्षी, हा अभिनव उपक्रम सुरु झाला.

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे. किंबहुना जास्त खतांच्या वापरामुळे जमिनीचे आरोग्य बिघडते तेव्हा उत्पादनावर परिणाम होतो. अशा परिस्थितीत माहितीच्या अभावामुळे शेतकरी जमिनीची सुपीकता वाढवण्यासाठी नायट्रोजनचा अधिक वापर करू लागतात. त्यामुळे त्यांच्या पिकांच्या गुणवत्तेवर परिणाम होतो. अशा स्थितीत मृदा स्‍वास्‍थ्‍य कार्ड शेतकऱ्यांकडे असल्यास त्यांच्या शेतातील जमिनीत कोणत्या पोषक तत्वांची कमतरता आहे हे त्यांना कळू शकेल. जे तो काढू शकतो आणि उत्पादन सुधारू शकतो.

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) महत्त्वाचीता या तीन घटकांची आहे:

सॉईल स्वास्थ्याची माहिती: या घटकामध्ये तुमच्या जमिनीच्या स्वास्थ्याबद्दलची माहिती आहे. यामध्ये मातीची संरचना, मृदा वनस्पती ची संपूर्ण, मृदांतर व मुळांतर विधान, वायुमण्डळी गतिविधींची आणि जैविक गतिविधींची माहिती येते.

सॉईल काळजी: ह्या घटकामध्ये तुम्ही आपल्या जमिनीच्या विशिष्ट समस्यांबद्दल माहिती मिळवू शकता. उदाहरणार्थ, जमिनीच्या अस्थिरतेमुळे पाणीचे शोषण होणार असल्याची किंवा जमिनीवर वातावरणिक प्रभाव होणार असल्याची माहिती तुम्हाला या कार्डच्या माध्यमातून मिळवायला मिळेल.

सॉईल व्हेल्थ मॅनेजमेंट: ह्या घटकामध्ये तुम्ही जमिनीच्या स्वास्थ्याच्या प्रभावी कारणांबद्दल चिंता करण्याची आवश्यकता असल्याची माहिती मिळवू शकता. त्यामध्ये जमिनीचे संरक्षण, संग्रहण आणि व्यवस्थापन, कृषी वापर, जमिनीच्या संरक्षण क्षेत्रांची प्रबंधने, आरोग्य रखणे आणि पुनर्स्थापना या विषयांची माहिती दिलेली आहे.

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) माध्यमातून तुम्ही आपल्या मातीच्या आरोग्याची निगरानी करू शकता आणि त्यामुळे उच्च उत्पादन, संरक्षण आणि प्रबंधन करू शकता. त्याच्या माध्यमातून तुम्हाला जमिनीच्या समस्यांविषयी सुचना मिळेल, ज्यामुळे तुम्ही ती चांगल्या प्रकारे व्यवस्थापित करू शकता.

मातीचे आरोग्य सुधारू शकता

शेतीची उत्पादक क्षमता वाढवू शकता

पोषक घटकांची माहिती मिळवू शकता

पाण्याचे प्रमाण उदा. ओलावा इत्यादी माहिती मिळवू शकता.

शेताच्या गुणवत्तेशी संबंधित मार्गदर्शक तत्त्वे यामध्ये देण्यात येतात.

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड)

सॉईल हेल्थ कार्डसाठी कृषि अधिकारी शेतकऱ्यांच्या शेतातील मातीचे नमुने घेतात.

हा नमुना प्रयोगशाळेत चाचणीसाठी पाठविला जातो.

संशोधन करणारी टीम मातीच्या नमुन्याची तपासणी करून त्याचा पोत ठरवते.

शेतातील जमिनीत पोषक तत्वांची कमतरता असल्यास ती सुधारण्यासाठी अधिकारी सूचना देतात.

शेतकऱ्याच्या नावासह अहवाल तयार करून तो ऑनलाइन अपलोड केला जातो.

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) साठी अर्ज?

सर्वप्रथम योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला (soilhealth.dac.gov.in) भेट द्या.

यानंतर होम पेज वर दिलेल्या लॉगिनच्या पर्यायावर क्लिक करा.

नवीन पेज उघडल्यावर तुमचे राज्य निवडून Continue वर क्लिक करा.

लॉगिन पेज उघडल्यावर तुम्हाला रजिस्ट्रेशन न्यू युजरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

गितलेले सर्व तपशील भरल्यानंतर सबमिट बटणावर क्लिक करा.

नोंदणी केल्यानंतर आयडी आणि पासवर्ड टाकून लॉगिन करा

सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) डाउनलोड माहिती

अधिकृत वेबसाइटच्या (soilhealth.dac.gov.in) होम पेजवर, फार्मर कॉर्नरमध्ये मृदा हेल्थ कार्ड प्रिंट या ऑप्शनवर क्लिक करा.

तुमचे राज्य निवडल्यानंतर जिल्हा, गाव, शेतकऱ्यांचे नाव यासंबंधीची माहिती भरा.

सर्व आवश्यक तपशील भरल्यानंतर सर्च बटणावर क्लिक करून सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) ओपन होईल. जे तुम्ही प्रिंट करू शकता.

महत्त्वपूर्ण गोष्ट: जर तुम्हाला सॉईल हेल्थ कार्ड (मृदा आरोग्य कार्ड) बद्दल अधिक माहिती हवी असेल तर संबंधित संशोधन केंद्राशी संपर्क साधावे. ते तुम्हाला आवश्यक माहिती आणि संकेतस्थळांची माहिती देतील.

अधिकृत वेबसाईट https://soilhealth.dac.gov.in/